Türk tarihinde hükümdarlık konusunu ve Osmanlı soyunun egemenlik haklarını nasıl kullanacağını belirleyen ilk yazılı yasadır.
Bu yasaya göre II. Mehmet, devletin işleyişi ve kurumlarını düzenler. Devlet örgütlenmesinden İmparatorluk örgütlenmesine geçilir; Ortodokslar, Yahudiler ve Katolik topluluklar da devlete bağlanır.
Şehzadelerin öldürülmeleri yasallaştırılır. Bazı sancak beyliklerinin yönetimi şehzadelere bırakılarak onların yönetim deneyimi kazanmaları istenmiştir.
- Divanıhümayun genişletilir. Baş vezir atanır. Vezir sayısı dörde, defterdar sayısı Anadolu ve Rumeli defterdarı adı ile ikiye çıkarılır.
Hükümdarların Divan'a başkanlık etmesi geleneğine son verilir. (Sadrazam başkanlık etmeğe başlar.)
- Taht kadısı ile kadıaskerin görevleri ayrılır. Müftü, ulema sınıfının amiri olur. kadıaskerler, medreseler ve sancaklardaki müftüler ona bağlanır.
I. Süleyman Zamanında Kanunname-i Ali Osman'da Yapılan Değişiklikler:
- Vezir sayısı dörtten yediye çıkarıldı.
- Reis-ül Küttap ve Kaptan-ı Derya divana üye yapıldı.
- Özel yönetimli (saliyaneli) eyalet sistemi oluşturuldu.
- Müftü (Şeyh-ül İslam) divan üyesi yapıldı ve şeriat kuralları bir bütün olarak yasallaştı.
- Dirliklerin dağıtımı yerel otoritelerin elinden alınarak Nişancının sorumluluğuna verildi.
NOT: Fatih Kanunnamesi, I. Ahmet zamanında (1603) bozulur. En büyük ve en akıllı (Ekber ve Erşed) şehzadenin Padişah olması esası kabul edilir ve sancağa çıkma geleneğine son verilir. Deneyimsiz, yetenekli-yeteneksiz şehzadelerin padişah olması devletin duraklamasının nedenlerinden biri olacaktır.
Kaynak: Yılmaz, Aziz, Tarih, Boyut Yayınları, Ankara 2006.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder